1920 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Կարսի երկրորդ անկումն էր: Կարսը ընկավ երկու անգամ՝ սկբում Օսմանյան Թուրքիայի, ապա Քեմալականների պատճառով: Երկու դեպքում էլ Հայոց բանակի հնարավորությունները ավելի են եղել, քան այսօր: Հնարավորությունների պատուհանը ավելի լայն էր բացված: Այնուամենայնիվ այս անկման պատճառ եղել է քաղաքական ապիկարությունը: Շուշիի անկումը ևս քաղաքական քայլ էր: Եվ պատմության ընթացքում մշտապես մեր պարտությունները եղել են ու շարունակում են լինել քաղաքական անհեռատեսության հետևանքով:
